Bertsolariak, erromesaldiak eta naufragioak: Klaudio Otaegiren kronika aitzindariak "Euskal-Erria" aldizkarian (1880-1887)

• Imanol Murua Uria ^[1]
  1. [1] Universidad del País Vasco/Euskal Herriko Unibertsitatea

     Universidad del País Vasco/Euskal Herriko Unibertsitatea

     Leioa, España

     
• Localización: Euskera ikerketa aldizkaria: Revista de Investigación de la Real Academia de la Lengua Vasca, ISSN 0210-1564, Vol. 68, 63 2, 2023, págs. 87-115
• Idioma: euskera
• DOI: 10.59866/eia.v2i68.266
• Enlaces
  • Texto completo
• Resumen
  • español

    El escritor y traductor Claudio Otaegi (1836-1890) fue también periodista. Siendo maestro en Hondarribia, publicó en la revista Euskal-Erria, entre 1880 y 1887, seis crónicas en euskera sobre hechos acontecidos en su municipio. Fueron las primeras crónicas publicadas en euskera en un medio de comunicación. Este trabajo se basa en un análisis hemerográfico de los medios en euskera del siglo XIX, que confirma que las crónicas de Otaegi fueron las primeras. En este contexto se han analizado los trabajos periodísticos de Otaegi desde la perspectiva de los géneros periodísticos.

  • English

    Claudio Otaegi (1836-1890), a writer and a translator, was also a journalist. As a teacher in Hondarribia, he published six chronicles of the events of his municipality in the magazine "Euskal-Erria", between 1880 and 1887. They were the first chronicles published in Basque in a media outlet. This work is based on a nineteenth-century Basque media hemerographic study, which shows that Otaegi’s chronicles were pioneering. It is in this context that Otaegi’s chronicles have been analysed from the point of view of journalistic genres.

  • français

    L’écrivain et traducteur Claudio Otaegi (1836-1890) fut aussi journaliste. Maître à Hondarribia, il publia dans la revue "Euskal-Erria", entre 1880 et 1887, six chroniques sur les événements de sa commune. Ce furent les premières chroniques publiées en basque dans un média. L’étude hémérographique des médias en langue basque du XIXe siècle est à la base de ce travail qui confirme que les chroniques d’Otaegi ont été les premières. C’est dans ce contexte que les chroniques d’Otaegi ont été analysées du point de vue des genres journalistiques.

  • euskara

    Kazetari ere izan zen Klaudio Otaegi olerkari eta itzultzailea (1836-1890). Hondarribian maisu zela, bere bizilekuko gertaerei buruzko sei kronika argitaratu zituen Donostiako Euskal-Erria aldizkarian, 1880. eta 1887. urteen artean, euskaraz. Hedabide batean euskaraz argitaratu ziren lehenengo kronikak izan ziren. XIX. mendeko euskal hedabideen azterketa hemerografikoa dago lan honen oinarrian, Otaegiren kronikak lehenengoak izan zirela egiaztatzen duen azterketa, hain zuzen. Testuinguru horretan aztertu dira Otaegiren kronikak, kazetaritza generoen ikuspuntutik.

• Referencias bibliográficas
  • AGIRRE, Antxoka (2021). Bertsolaritzaren historia soziala. Oihartzuna, eragiletza eta gakoak (1823-2018). Bilbo: Euskaltzaindia.
  • AGIRREAZKUENAGA, Joseba (1989). «Prentsa euskaraz: 1936.eko Gudaldian eta Euskal Gobernuaren garaian», Jakin 50: 95-119.
  • AGIRREAZKUENAGA, Joseba (2017). «Eguna-ren sorrera (1937) euskaldunon kontakizunean: Ezina egina», Hermes 56: 4-19.
  • ALTZIBAR, Xabier (1997). «Etxagerrateak sorturiko Eguna, lehen euskal egunka-ria», Oihenart 14: 47-56. (2002).
  • ALTZIBAR, Xabier «Euskalzale eta Ibaizabal Bilboko asterokoak» in A. arejitaet al. (editore),Bilbao, el espacio lingüístico: Simposio 700...
  • ALTZIBAR, Xabier «Zer dakarkio Hiriart-Urrutik euskal kazetaritzari?», Txilladegiri omenaldia "nerekin yaio nun". Iker bilduma 17,...
  • ALTZIBAR, Xabier (2008). «Réveil Basque astekari errepublikano elebiduna (1886-1894)Jean Haritschelhar-i omenaldia». Iker bilduma 21, Euskaltzaindia:...
  • ALTZIBAR, Xabier (2017). «Eguna egunkaria: Zer dakigu idazleez?», Hermes 56: 20-31.
  • ARANBURU, Pello Joxe, BIDEGAIN, Marian, IDIAKEZ, Antton, REZOLA, Iñaki (1993). IV. Gerriko Ikerlan-Sariketa: Klaudio Otaegi (1836-1890). Gasteiz:...
  • ARBELBIDE, Xipri (2001). «Californiako Eskual Herria» in J.C. larronde(edi-tore), Eugène Goyheneche Omenaldia Hommage. Donostia: Eusko Ikaskuntza:...
  • ARBELBIDE, Xipri (2003a). Jean Pierre Goytino eta California-ko Eskual Herria. Bilbo: BBK--Euskaltzaindia.
  • ARBELBIDE, Xipri (2003b). Jean Pierre Goytino. Gasteiz: Bidegileak 30, Eusko Jaurlaritzaren Argitarapen Zerbitzu Nagusia.
  • ARBELBIDE, Xipri (2006). «Jean Pierre Goytino, Los Angelesetako notarioa», Jado, Boletín de la Academia Vasca de Derecho 9: 117-125.
  • ARBELBIDE, Xipri (2007).Xuri-gorriak. Donostia: Elkar.
  • ARZAMENDI, Arantxa (1988). «Gerraurreko Argia asterokoaren azterketa», Jakin49: 123-132.
  • ARZAMENDI, Arantxa (1992). «Diario de San Sebastián: Análisis de la publicación y biblio-grafía selectiva de artículos», RIEV, Revista Internacional...
  • AZURMENDI, Xabier (1991). «On Klaudio Otaegi Bonaparte Printzearen ezkontz anaia. Zenbait berri», in Patri URKIZUETA , Xabier AZURMEDI(editore),...
  • BEREZIARTUA, Gorka (2009). «Koldo Izagirre: “Idaztea bigarren mailako bihurtu da prentsan”», Argia, 2009ko urtarrilak 25.
  • BERNAL RODRÍGUEZ, Manuel (1997). La crónica periodística. Tres aproximaciones a su estudio. Sevilla: Padilla Libros Editores & Libreros.
  • BIDADOR, Joxemiel (1991-01-30). «Klaudio Otaegi aitzakirik...», Euskaldunon Egunkaria, 1991ko urtarrilak 1.
  • BIDEGAIN, Eneko (2013). Lehen mundu gerra Eskualduna astekarian. Bilbo: Euskaltzaindia.
  • BILBAO, Juan Bautista, BATXI (1997). Hau mundu arrano hau. Zarautz: Susa.
  • CAMPION, Arturo (1890). «Apuntes necrológicos. D. Claudio de Otaegui», Eus-kal-Erria I, 82-88.
  • DÍAZ NOCI, Javier (1994). Euskarazko aldizkari, egutegi eta almanaken erroldea (1834-1959). Donostia: Eusko Ikaskuntza.
  • DÍAZ NOCI, Javier (1995). Euskal prentsaren sorrera eta garapena (1834-1939). Donostia: Eusko Ikaskuntza.
  • DÍAZ NOCI, Javier (1996). «Kazetaritzaren sorrera Euskal Herrian: XVII. eta XVIII. men-deetako kazetak eta errelazioak», Zer: Komunikazio...
  • DÍAZ NOCI, Javier (2000a). Informazio-Generoak. Bilbo: EHU Argitalpen Zerbitzua.
  • DÍAZ NOCI, Javier (2000b). «Las raices de los géneros periodisticos interpretativos: prece-dentes históricos formales del reportaje y la entrevista»,...
  • DÍAZ NOCI, Javier (2001). «Historia del periodismo en lengua vasca de los Estados Unidos: dos semanarios de Los Ángeles en el siglo XIX»....
  • DÍAZ NOCI, Javier (2013). Historia del periodismo vasco (1600-2010). Donostia: Eusko Ikas-kuntza.
  • «EGUNZORIONEKOBAT DURANGON» (1891). Euskal-Erria I, 476-478.
  • ELIZALDE, Jean Zerbitzari (1995). LVII.a gerlan. Irun: Alberdania.
  • ETXEPARE, Jean (1988). Jean Etchepare mirikuaren (1877-1935) idazlanak. III, kazetaritza (A)(1903-1915). Donostia: Elkar.
  • ETXEPARE, Jean (1992). Jean Etchepare mirikuaren (1877-1935) idazlanak. IV, kazetaritza (B) (1916- 1935). Donostia: Elkar.
  • «EUSKARAZALEBAT» (1889). «Ama birjiña Guadalupe-kora erromeria», Euskal--Erria I, 477.
  • «FIESTAS Y JUEGOS FLORALES EN FUENTERRABÍA» (1883). Revista Euskara, 232-239.
  • GOMIS, Lorenzo (2008). Teoría de los géneros periodísticos. Bartzelona: UOC Press.
  • HIRIART, Xabier (2004). «Sarrera», in Claudio OTAEGI, Olerki hautatuak. Donos-tia: Hiria
  • IZAGIRRE, Koldo, ed. (2023). Zaldi bat ihes garrezko zelaian. Euskal prentsak eka-rritako zenbait kronika gogoangarri (1869-2000). Lasarte-Oria:...
  • KINTANA, Jurgi (2005). «Euskarazko prentsaren hasiera eta garapena Bilbon (1815-1937)», Bidebarrieta 16: 141-169.
  • MANTEROLA, Jose (1880). «Una fiesta euskara», Euskal-Erria I, 138-144.
  • MURUA URIA, Imanol (2022). «Far West en lengua vasca: el periodismo pionero del semanario vasco-americano California’ko Eskual Herria (1893-1898)»,...
  • «NUESTRAMISIÓN» (1880). Euskal-Erria I: 1-4.
  • ONAINDIA, Santiago (1973). Euskal Literatura II. XIX. mendea. Bilbo: Etor.
  • OTAEGI, Klaudio (1880). «Bersolariak Ondarrabian». Euskal-Erria I, 111-112.
  • OTAEGI, Klaudio (1883). «Ondarribiko euskal-pestak». Euskal-Erria II, 236-238.
  • OTAEGI, Klaudio (1884). «Guadalupeko iturriaren bendizioa», Euskal-Erria II, 523-526.
  • OTAEGI, Klaudio (1885). Izenbururik gabea, Euskal-Erria II, 28-30.
  • OTAEGI, Klaudio (1887a). «Guadalupe-ko bidearen festa», Euskal-Erria I, 241-244.
  • OTAEGI, Klaudio (1887b). «Eskutitz eder bat»,Euskal-Erria I, 496-497.
  • OTAEGI, Klaudio (1890b). «Gernikako arbolari»,Euskal-Erria I, 171-173.
  • PAGOLA, Ines, ed. (1994). XIX. mende akabuko kontakizunak. Donostia: Elkar.
  • SAINT PIERRE, Jean, Anxuberro (1998). 1914eko Gerla Handia. Bilbo: Ibaizabal.
  • SAN MARTIN, Juan (1984). «Jose Manterola, egile eta eragile», Euskera 29: 443-448.
  • SARRIUGARTE, Iñaki (2010). «Euskarazko lehenengo egunkaria: 36ko gerran Bil-bon sorturiko Eguna», Euskalingua 17: 36-58.
  • UNAMUNO, Miguel (1889). «Un partido de pelota», Euskal-Erria I, 301-311.
  • URKIZU, Patri (1991). «Aitzin-solasa», in Patri Urkizu eta Xabier Azurmendi (editore), Klaudio Otaegi olerkaria (1836-1890). Lasarte-Oria:...
  • «URNIETAKO EUSKAL-FESTAK» (1886), Euskal-Erria II, 289-293